Mohaĝer/o/j

Vidu: heĝr/at/an/o/j.

Heĝr/at/an/o/j

Laŭvorte: elmigrantoj.

Islamanoj elmigrintaj el la urbo Makkato, kiam la tieaj persekutoj kontraŭ la islamanoj fariĝis neelteneblaj. Tio portis al kontraŭvola elmigro (heĝrato) en la urbon Jasreb (poste Madinato), kies loĝantoj akceptis ilin kiel rifuĝantojn.

Alternativa formo: mohaĝer/o/j.

Komparu: ansar/o/j, ansar/an/o.

Ansar/o/j, ansar/an/o

Laŭvorte: helpanto(j).

Loĝantoj de la urbo Jasreb (poste Madinato), kiuj helpis al Mohammad, kiam la persekutoj kontraŭ la islamanoj en la urbo Makkato komencis esti neelteneblaj; tiuj persekutoj fine kondukis al kontraŭvola elmigrado (heĝrato).

Ili poste akceptis en sian urbon la elmigrintajn islamanojn (la heĝratanojn), inkluzive de Mohammad mem.

Komparu: heĝr/at/an/o/j.

omajj/at/id/o/j

Parto de la Korajŝ-gento.

Ili donis sian nomon al la unua dinastio de arabaj kalifoj (jaroj 40-132 post la Heĝiro, jaroj 661-750 post Jesuo) post Ali ebn Abi Taleb ekde Moaviato ebn Abi Sofjan'. Ili alprenis Damaskon kiel ĉefurbon de kreskanta imperio inter Hindio kaj Atlantiko.

La postaj historiistoj ĝenerale akuzis ilin, ke ili interesiĝis pli multe pri sia materia potenco ol pri la spiritaj aferoj. Tio estis la sinteno kaj la preteksto de la abbasida puĉo aŭ revolucio, kiu anstataŭis ilin.

La salafismaj modernuloj akuzas la tutan historion de islamo post la kvar raŝedaj kalifoj je degenero.

La ŝiato konsideras ilin uzurpantoj.

La regantoj de Andaluso en la ĉefurbo, Kordovo, konsideradis sin omajjatidoj de la jaro 137 (755) ĝis la falo de la Kordova Kalifa Regno en la 5-a (11-a) jarcento.

santri/o/j

En Indonezio, talebo, tio estas, lernanto ĉe madrasato (pesantreno), kie li studas precipe Koranon, hadisojn kaj aliajn islamajn lernobjektojn. Dum la kolonia epoko kaj poste, tiuj tendencoj, kiuj emis al rekonstruo de praislamo sur la bazo de ekskluzivismaj interpretoj de tradiciaj tekstoj, poiome transprenis la gvidadon de la instrusistemo kaj disvolvis propran modelon de madrasatoj, kies lernantoj (santrioj) siavice disvastigis sian rekonstruitan islamon en la urboj kaj en la komercista klaso. Nur la simplaj kamparanoj (abanganoj) kaj la tradicia elito (prijajioj) restis ekster tiu rekonstrua tendenco, la akso de kies socia manifestiĝo plej ofte estas altrudo de ritjure orientita kredo sur aliajn islamanojn.

La santrioj plej ofte estas kamparaj bienestroj, urbaj kaj neurbaj komercistoj kaj ĝenerale riĉuloj, kiuj pilgrimas al Makkato, de kie ili revenas repurigitaj en sia puritanismo.

En ilia sino iam ekestis reformismaj movadoj, kiel paderiismo kaj mohammadismo, kaj ankaŭ netoleremaj kondutoj, kiuj foje atingis la ekstremojn kaj perforton de alilokaj grupoj (komparu la modernan talebismon de la talebismanoj, ekzemple en Afganio).

En Indonezio, anoj de aliaj tendencoj akuzas la santriojn, ke ili serĉas fremdan (precipe araban) islamon, kvazaŭ plej multaj indonezianoj ne estus islamanoj aŭ ne povus instrui "puran" islamon.

prijaji/o/j

Tradicia klaso de nobeloj kaj aliaj ŝtatoficistoj en Indonezio (principe en Javo), kies islamo estas pli permesema ol tiu de la santrioj, kaj pli influita de la araba islamo ol tiu de la abanganoj.

abangan/o/j

En Indonezio, socikultura homgrupo, kiu loĝas precipe en la centra kaj orienta partoj de Javo (ekzemple, en Jogjakarta [el yogya "taŭga", kaj karta "prospero"; tio estas "taŭga por prospero"] kaj Surakarta [el sura "moharamo", tio estas, la unua monato de la islama lunkalendaro, kiu en Javo simbolas koncipiĝon kaj ekeston, kaj el karta "prospero"; tio estas, "moharamo de prospero"]).

Iliaj vivostilo kaj religia praktiko estas daŭrigo de la unuaj islamaj instruoj alvenintaj antaŭ jarcentoj, kaj kolizias kun la vivostilo kaj religia praktiko de la santrioj (socikultura homgrupo forte influita de modernepoke proksimoriente devena, surtekste bazita sonnatisma islamo), kiuj interalie insistas pri sia kompreno de la islama ŝariato kontraŭ la tradicia java kompreno de islamo. Tia kontrasto inter tradiciaj islamoj kaj modernaj islamoj troviĝas ĉie en la islama mondo, ankaŭ en Proksima Oriento (Sudokcidenta Azio).

Tre ofte la abanganoj estas kamparanoj, dum la santrioj estas komercistoj kaj urbanoj.

Ilia spirita centro estas en la urbo Demak, en centra Javo, kien la unuaj islamanoj venis el Ĉinio kaj konstruis la unuan moskeon en Javo en 1479 pK.

Por la deveno de la vorto estas du oftaj rakontoj, neniu el kiuj estas dokumente atestita:

1. El javlingva vorto abang "ruĝa", ĉi tie en la senco de "malbonkvalita (oraĵo)", aŭ alude al la haŭtkoloro de la indiĝenaj islamanoj, kontraste kun fremdaj islamanoj.

2. "Frataro", el abang "pli aĝa frato", "pli aĝa sinjoro". Bonvenus esplori, ĉu tio estas (aŭ eble iam estis) vorto por alparolo inter la abanganoj.